Radeon X1000 ضدحمله‌ی ATI

اگر فکر می‌کنید که با گذشت چندین ماه از عرضه Geforce 7800 GTX ، قدرتمندترین کارت‌گرافیک معرفی شده توسط NVIDIA و به تعبیری «سلطان کارت‌های گرافیکی» ، ATI دست روی دست گذاشته و داره اوضاع رو محک میزنه در اشتباه هستید. پاسخ دندان شکن ATI به NVIDIA ، سری جدیدی از کارت‌گرافیک‌های شناخته شده‌ی Radeon هست که در این مقاله قصد داریم به طور مفصل نوآوری های این خانواده جدید را تحلیل نماییم. همچنین ضدحمله‌ی ATI برای چنگ زدن به تاج سلطنت از سوی NVIDIA بی پاسخ نمانده که در پایان مقاله به عکس‌العمل NVIDIA نگاه مختصری خواهیم انداخت.

نه ماه پیش ATI قدرت‌مند ترین کارت‌گرافیک خود را به نام Radeon X850XT معرفی نمود و با اقتدار تاج سلطنت را از آن خود کرد و اما دیری نپایید که NVIDIA با Geforce 7800 GTX گوی سبقت را ربود . پردازنده‌های گرافیکی «رادئون» سری 1000 یا Radeon X1000 که اخیرا توسط ATI معرفی شده‌اند با نوآوری‌های خود عرصه رقابت را برای NVIDIA نه تنها در بازار کارت‌گرافیک‌های گران‌قیمت بلکه در تمام رده‌های قیمتی، تنگ‌تر کرده‌اند . این خانواده جدید با سه «پردازنده‌گرافیکی» یا GPU به نام‌های Radeon X1800 (با کد R520) در رده کارت‌گرافیک‌های «گران قیمت» ، Radeon X1600 (با کد RV530) در رده کارت‌گرافیک های «میان قیمت» و Radeon X1300 (با کد RV515) در رده کارت‌گرافیک‌های «ارزان قیمت» عرضه شده‌اند. برخلاف نه ماه پیش که ATI با Radeon X850 تنها جایگاه خود را در عرصه کارت‌گرافیک های گران‌قیمت بهبود بخشید این بار با خانواده «رادئون» سری 1000 محصولات بسیار متنوعی برای سلیقه ها و بودجه‌های مختلف عرضه کرده‌ است. ویژگی‌های اصلی اعضای این خانواده در جدول شماره (1) نشان داده شده است.

Radeon X1300	Radeon X1600	Radeon X1800	نام هسته
RV515	RV530	R520	کد هسته
4	12	16	تعداد خط لوله پیکسل
2	5	8	تعداد خط لوله راس
MB256	MB256	MB1024	حداکثر حافظه محلی

جدول شماره (1) : اعضای خانواده «رادئون» سری 1000

اعضای این خانواده اولین GPUهایی می‌باشند که از فن‌آوری ساخت 90 نانومتری بهره می‌برند این در حالی است که فن‌آوری ساختG70 (کد پردازنده ‌گرافیکی Geforce 7800) - مدرن‌ترین پردازنده‌‌گرافیکی NVIDIA - 110 نانومتری می‌باشد لذافرکانس‌های بی‌سابقه و حجم فوق‌العاده زیاد ترانزیستورها، GPUهای Radeon X1000 را متمایز خواهد کرد. همچنین با بخدمت گرفتن سایه‌زن‌های نسخه 3 در پردازنده های گرافیکی این سری پشتیبانی از توابع و دستورالعمل‌های DirectX 9.0c تضمین شده است . با وجود اینکه بیش از یک سال از عرضه DirecX 9.0c می‌گذرد پردازنده های این خانواده اولین پردازنده‌های گرافیکی ATI می‌باشد که کاملا از توابع و دستوالعمل‌های آن پشتیبانی می‌کنند.

ATI برخلاف نسل‌های قبلی پردازنده‌های گرافیکی خود که اغلب فن‌آوری‌ها و ویژگی‌های مثبت یا منفی معماری خود را از GPUهای نسل پیش به ارث می‌بردند، این بار پردازنده‌های گرافیکی سری 1000 را با یک معماری کاملا نوین و متفاوت با معماری Radeon X850 طراحی و عرضه کرده. مهمترین دلیل تاخیر در معرفی و عرضه آنها به بازار مربوط به پیچیدگی‌های طراحی این معماری کاملا نوین باشد. که این تاخیر، تسلط Geforce 7800 را بر بازار کارت‌گرافیک‌های گران‌قیمت ساده‌تر ساخته است.

معماری جدید پردازنده‌های‌گرافیکی «رادئون» سری 1000 با بهینه‌سازی‌هایی که در آن صورت گرفته بسیار پیچیده گشته است، در ادامه به برخی از مهمترین ویژگی‌هایی که این معماری را متمایز ساخته اشاره خواهد شد:

• پشتیبانی سایه زن های نسخه 3

Shaders Version 3.0 استاندارد خط لوله های راس و پیکسلی است که پشتیبانی از آنها در واسط گرافیکی DirectX 9.0c شرکت مایکروسافت گنجانده شده. نسل قبلی پردازنده‌های گرافیکی ATI از سایه‌زن‌های نسخه 2 و DirectX 9.0b پشتیبانی می‌کردند به همین دلیل در بازی‌های امروزی که بر اساس دستورالعمل‌ها و توابع موجود در رابط گرافیکی DirectX9.0c طراحی شده‌اند عملکرد قابل قبولی ارئه نمی‌کنند، با توجه به اینکه اغلب بازی های امروزی از جدیدترین رابط گرافیکی موجود یعنی DirectX 9.0c بهره می‌برند پشتیبانی از این رابط در محصولات جدید ATI اجتناب ناپذیر می‌بود.

پس از گذشت یک ماه از عرضه کارت گرافیک‌های «رادئون» سری 1000 منابع اینترنتی خبرهای ضدونقیضی را در مورد پشتیبانی کامل R520 از سایه‌زن‌های نسخه 3 منتشر نمودند . این شایعات از آنجا آغاز گشت که خریداران متوجه شدند بر خلاف کارت‌گرافیک‌های دیگر، امکان فیلترگذاری روی بافت‌های راسی در کارت‌گرافیک جدید ATI وجود ندارد. این فیلترگذاری مستقیما توسط بخش «کدگشایی بافت‌های راسی» یا Vertex texture fetch در پردازنده‌های گرافیکی ایجاد می‌شود که ATI در معماری جدید خود این بخش را حذف کرده است. پس از گذشت چندین هفته در مصاحبه‌ای که سایت iXBT با مدیر بخش مهندسی ATI ترتیب داده بود در این باره توضیحات افشاکننده‌ای داده شد: « نمیتوان انکار کرد که واحد «کدگشایی بافت‌های راسی» بخش کاربردی می‌باشد اما حذف این واحد درکارت گرافیک‌های Radeon X1000 یک تصمیم سنجیده شده است ، واحد بافت گذاری کامل (مشابه آنچه در G70 استفاده شده) به ویژه در پردازنده «رادئون» x1800 که دارای 8 خط لوله راسی می‌باشد، سطح بسیار زیادی از هسته پردازنده را به خود اختصاص می‌دهد. از طرف دیگر تاثیر یک واحد بافت‌گذاری کامل محدود می‌باشد یعنی بهره‌گیری از بخش کدگشایی بافت های راسی در بازی ها بسیار نادر است و اختصاص دادن سطح گسترده‌ای از هسته پردازنده‌گرافیکی برای واحدی که از آن به ندرت استفاده خواهد شد منطقی نیست . من تاکنون بازی Direct3D مشاهده نکرده‌ام که از این واحد بهره ببرد و تنها بازی OpenGL شناخته شده‌ای که این ویژگی در آن به خدمت گرفته شده بازی IL-2 است. برای توسعه دهندگان بازی که قصد دارند از واحد «کدگشایی بافت‌های راسی» استفاده کنند ما راه حل های بهتری را ارائه کرده‌ایم... ».

با این وجود پردازنده‌های گرافیکی «رادئون» سری 1000 کاملا از توابع DirectX 9.0c پشتیبانی می‌کنند و این موضوع به تایید مایکروسافت نیز رسیده است . در واقع بخش محذوف در این پردازنده‌ها جزو ملزومات رسمی DirectX 9.0c نیست و نگرانی‌ها و شایعات ایجاد شده توجیه علمی مشخصی ندارند .

• فن آوری ساخت 90 نانومتری

یک از مزیت های پردازنده گرافیکی R520 نسبت بهG70 در فن آوری ساخت کوچکتر آن خلاصه شده است . همانطور که میدانید G70 با فن‌آوری ساخت 110 نانومتری تولید می‌گردد به این معنی که گیت هریک از ترانزیستورهای تشکیل دهنده این پردازنده‌گرافیکی 110 نانومتر طول دارد. به این ترتیب ATI توانسته تعداد ترانزیستورهای تشکیل دهنده R520 را به رقم باورنکردنی 321 میلیون افزایش دهد . در زمان معرفی Geforce 7800GTX ، NVIDIA در معرفی‌نامه‌های محصول جدید خود با افتخار رقم 302 میلیون ترانزیستور تشکیل‌دهنده GPU جدیداش را ملاکی برای برتری آن مطرح می‌کرد، اما حالا ... .

بی شک R520 با 320 میلیون ترانزیستور پیچیده ترین تراشه موجود در کامپیوترهای غیرصنعتی به شمار می‌رود. در حال حاضر کلیه پردازنده‌های گرافیکی 90 نانومتری «رادئون» سری 1000 در کارخانجات TSMC تولید می‌شوند اما ATI مکاتباتی با کارخانجات UMC انجام داده تا بتواند پاسخ‌گوی تقاضا‌های پیش‌بینی نشده نیز باشد.

• کنترلر حافظه‌ی انقلابی

اصلی‌ترین ویژگی و وجه تمایز معماری جدید پردازنده‌های گرافیکی ATI در کنترلر حافظه آن خلاصه شده است . شاید اگر بگوییم که ATI با این کنترلر حافظه، روش‌ «دستیابی به حافظه» را متحول نموده حرف گزافی نزده باشیم. روش‌های متعددی برای دستیابی به حافظه در GPU ها و CPU های مختلف ارائه شده اما این بخش از پردازنده‌گرافیکی «رادئون» سری 1000هیچ شباهتی با آن‌ها ندارد. گفته می‌شود طراحی همین کنترلر حافظه پیچیده دلیل تاخیر در عرضه این پردازنده‌ها است. حال اجازه دهید به بررسی کنترلر حافظه نوین بپردازیم.

«گذرگاه حافظه» در اغلب کارت‌گرافیک‌های میان قیمت و گران قیمت امروزی دارای عرض 256 بیتی می‌باشند به این معنی که میان تراشه‌های حافظه کارت‌گرافیک و GPU یک گذرگاه با 256 خط (سیم)، ویژه انتقال داده در نظر گرفته شده است. این گذرگاه در جدیدترین کارت گرافیک‌های امروزی مانند Geforce 7800GTX به 4 کانال 64 بیتی تقسیم می‌گردد که هر کانال توسط یک بخش مجزا از کنترلر حافظه راهبری می‌گردد.

پیاده سازی 4 کانال 64 بیتی بر روی «مدار چاپی» یا PCB چند لایه کارت‌گرافیک بسیار پیچیده و هزینه بر است علاوه بر این در اغلب موارد کارآیی مطلوب را ارائه نمی‌نماید چرا که هنگام ارسال یا دریافت داده هایی با عرض کمتر از 64 بیت در یک کانال، تعدادی از خطوط آن کانال غیر قابل استفاده می‌گردد.

ATI راه حل ساده‌ای را در این اتصالات به کار برده که تا کنون عملی نشده بودند در این نوآوری گذرگاه حافظه 256 بیتی به جای 4 کانال 64 بیتی به 8 کانال 32 بیتی تقسیم شده است. این ایده ساده موجب شده تا پهنای باند حافظه به صورت موثر‌تری به خدمت گرفته شود. در تصویر شماره (1) می‌توانید طرحی از 8 کانال حافظه متصل به GPU را مشاهده کنید:

تصویر شماره (1) : ارسال درخواست در معماری «حلقه»

یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب این کنترلر حافظه «معماری حقله» یا Ring Architecture نام دارد .

در GPU های امروزی برای اتصال اجزا GPU به تراشه حافظه از توپولوژی «ستاره»یا Starبا مرکزیت کنترلر حافظه استفاده می‌شود به این معنی که هریک از بخش‌های GPU تمامی عملیات خواندن از حافظه محلی کارت‌گرافیک و نوشتن در آن را با واسطه‌گری مستقیم کنترلر حافظه انجام می‌دهند. این ساختار دستیابی به حافظه محلی در کارت‌گرافیک‌ها که به CrossBar Memory Architecture معروف است در عملیات‌های پردازشی Multi Threading افت عملکرد زیادی را به دلیل ناکارآمدی کنترلر حافظه مجتمع در داخل GPU و عدم بهره‌گیری موثر از پهنای باند حافظه ایجاد می‌نماید. به همین خاطر تعداد بخش هایGPU که می‌توانند به صورت همزمان با کنترلرحافظه ارتباط برقرار کنند برای حفظ حداقل کارایی محدود گشته است یا به زبان ساده‌تر GPU های امروزی پردازنده‌های Multi Thread تمام عیار به شمار نمی‌روند.در «معماری حلقه» همانطور که از نام آن پیداست از توپولوژی «حلقه» یا Ring با مرکزیت کنترلرحافظه به جای توپولوژی «ستاره» استفاده می‌گردد، در این معماری یک «گذرگاه حافظه داخلی» در GPU در نظر گرفته شده که به صورت یک حلقه دور هسته‌ی GPU قرار گرفته که نقش واسطه‌گری در تبادل داده‌ها بین اجزا GPU و به خارج از آن را بر عهده دارد. این گذرگاه داخلی (که با فرکانس هسته GPU داده ها را در طول خود منتقل می‌کند) به صورت کاملا دوطرفه طراحی شده است همچنین به بهینه‌سازی و ساده‌تر نمودن اتصالات داخل تراشه کمک کرده است، به کمک آن اجزای مهم پردازنده هم اکنون می‌توانند از مسیر کوتاه‌تر و مطمئن‌تری با یکدیگر تبادل اطلاعات نمایند . علاوه بر این ارتباط اجزای GPU با حافظه محلی کارت‌گرافیک نیز با زمان تاخیر و نرخ سیگنال تخریب شده کمتر صورت می‌پذیرد . به عنوان مثال در تصویر شماره (1) یکی از اجزای GPU –که با مربع کوچک نشان داده شده- نیاز به دسترسی خواندن داده‌های ذخیره شده در حافظه محلی را دارد. این بخش ابتدا درخواست خود را به کنترلرحافظه که در مرکز GPU قرار دارد، ارسال می‌کند و کنترلر حافظه به کمک الگوریتم‌های آدرس‌دهی از پیش تعیین شده، پس از محاسبه و مشخص کردن آدرس دقیق داده‌های خواستی و اولویت دهی به درخواست‌های حیاتی، مستقیما با تراشه(ها)یی که این داده‌ها در آن ذخیره شده‌اند ارتباط بر قرار کرده و دستور ارسال این داده‌ها را از تراشه(ها)ی مربوطه صادر می‌کند. تا این مرحله الگوریتم دستیابی به حافظه مشابه کنترلرهای حافظه CrossBar امروزی می‌باشد اما مراحل بعدی دستیابی منحصر به معماری «حلقه» شرکتATI است که در تصویر شماره (2) نشان داده شده است.

تصویر شماره 2 : ارسال داده ها در معماری «حلقه»

پس از اینکه داده‌ها از تراشه حافظه خوانده و به درگاه کانال حافظه ارسال گردید، محاسباتی برای تخمین زدن نزدیک ترین مسیر بین درگاه کانال حافظه فعلی و بخش درخواست کننده داده‌ها در GPU –همان مربع کوچک- صورت می‌پذیرد و سر انجام بخشی از «حلقه» با پهنای باند وسیع خود داده ها را به مقصد می‌رسانند.

بنابر این بر خلاف کنترلرهای حافظه CrossBar که در آن کنترلر حافظه هم درخواست‌ها و هم داده‌ها را میان درخواست کننده و تراشه حافظه ردوبدل می‌کرد ، این کنترلر حافظه جدید فقط دستورات را ردو بدل می‌کند و داده ها از مسیر دیگری جریان می‌یابند.

با کنترلر حافظه مبتنی بر معماری «حلقه» محدودیت پردازش های Multi-Thread دیگر مطرح نمی‌گردند چرا که Radeon X1800 می‌تواند حداکثر تا 512 Thread و ضعیف ترین عضو این خانواده حداکثر تا 128 Thread را به صورت همزمان پردازش نمایند .

«حلقه» های بکاربرده شده در اعضای این خانواده با همدیگر متفاوت می‌باشد . R520 دارای دو حلقه 256 بیتی که در خلاف جهت همدیگر انتقال اطلاعات می‌کنند، می‌باشد و RV530 از دو حلقه 128 بیتی بهره می‌برد و در پردازنده گرافیکی RV515 معماری «حلقه» پیاده‌سازی نشده‌ است اما از توابع قابل برنامه‌ریزی حافظه بهره می‌برد که تکنیک‌های دیگری را جهت افزایش پهنای باند موثر حافظه ارائه می‌کنند.

ویژگی دیگر کنترلر حافظه به کار گرفته شده در GPU های «رادئون» سری 1000 ، قابلیت برنامه ریزی مجدد آن توسط «راه‌انداز» یا Driver کارت‌گرافیک است. به کمک این ویژگی می‌توان پردازنده گرافیکی را برای کاربردهای خاص بهینه سازی نمود، علاوه بر این تدابیر لازمه برای پشتیبانی از حافظه GDDR4 (نسل آینده حافظه‌های گرافیکی) نیز در کنترلر حافظه جدید گنجانده شده است.

• خط لوله های پردازش پیکسل

ATI در معماری جدید خود سعی کرده تا بار پردازشی را به طور متعادل میان اجزا GPU پخش کند تا به صورت همزمان با هم کار کنند، به همین خاطر پردازنده‌های گرافیکی Radeon X1000 دارای معماری Multi-Thread می‌باشند که ATI آن را معماری Ultra-Thread می‌نامد. نام این معماری ما را به یاد فن‌آوری Hyper Threading شرکت اینتل که در پردازنده های پنتیوم 4، آن را به خدمت گرفته می‌اندازد. علاوه بر نام هدف این دو فن‌آوری نیز تا حدودی مشابه هم است :‌ «استفاده کردن از منابع محاسباتی موجود پردازنده به صورت موثرتر و به حداقل رساندن زمان غیرفعال بودن بخش‌های مختلف پردازنده».

این پردازنده دارای یک واحد «سوییچینگ هوشمند مجتمع» یاIntegrated intelligent switching می‌باشد که بار پردازشی را میان واحدهای پردازش پیکسل و واحد بافت‌گذاری، متعادل می‌سازد، در تصویر شماره 3 طرحی از سایه‌زن پیکسل R520 نشان داده شده است . همانطور که مشاهده میکنید 16 خط لوله پیکسل در این پردازنده در چهار دسته چهارتایی دسته‌بندی شده‌اند. از طرف دیگر پیکسل‌های آماده پردازش نیز به Thread های کوچک با طول و عرض 4*4 دسته بندی می‌گردند.

تصویر شماره 3 : خط لوله‌های پردازش پیکسل در R520

به این ترتیب تعداد Thread هایی که به طور همزمان اجرا می‌گردد بیشتر شده اما اندازه هر Thread به 16 پیکسل کاهش یافته است تا بازدهی بیشتر در «انشعاب دهی پویا» حاصل شود. در صورتی که اندازه Thread ها بسیار بزرگ در نظر گرفته می‌شد امکان داشت Threadی که به یک بخش از سایه زن پیکسل فرستاده میشد از Thread های دیگر سریع تر پردازش گشته و تا زمانی که Thread های بخش‌های دیگر نیز کاملاپردازش نشده‌اند ، آن بخش بدون استفاده در انتظار باقی خواهد ماند.

پردازنده گرافیکی R520 حداکثر تا 512 Thread از کدهای سایه‌زن‌ها را می‌تواند به صورت همزمان اجرا کند در حالی که مدل‌های ضعیف‌تر این خانواده به اجرای 128 Thread محدود شده‌اند.

• خط لوله های پردازش راس

سایه زن راس «رادئون» سری 1000 بسیار شبیه سایه زن راس Geforce 7800 می‌باشد. هر خط لوله پردازش راس از دو واحد مجزا برای محاسبات برداری و محاسبات عددی تشکیل شده ‌است. تنها تفاوت میان این دو معماری وجود ALU های 32 بیتی در G70 می‌باشد در حالی که ALU های بخش محاسبات برداری خط لوله های راس «رادئون» سری 1000 ، 128 بیتی می‌باشند این ویژگی امکان شبیه‌سازی CPU توسط GPU را در محاسبات برداری میسر می‌سازد. این خط لوله های می‌توانند یک دستور عددی و یک دستور برداری را به صورت همزمان اجرا نمایند. تصویر شماره4 هشت خط لوله پردازش راس موجود در هسته R520 را نشان می‌دهد. تعداد این خط لوله‌ها در RV530 پنج و در RV515 دو عدد می‌باشد.

تصویر شماره 4 : خط لوله های پردازش راس R520

پس از بررسی ویژگی‌های نوین معماری خانواده پردازنده‌های گرافیکی «رادئون» سری 1000 به بررسی کارت‌گرافیک‌هایی که بر پایه این پردازنده‌ها تاکنون به بازار عرضه شده‌اند می پردازیم.

کارت‌گرافیک‌های مبتنی بر پردازنده‌گرافیکی R520

کارت‌گرافیک‌های این دسته برای بازار محصولات گران‌قیمت در نظر گرفته شده‌اند و در حال حاضر Radeon X1800 XT در قله کارایی این خانواده قرار دارد، این کارت‌گرافیک که جایگزین Radeon X850XT PE و رقیب سرسخت Geforce 7800GTX می‌باشد با سرعت هسته 625 و حافظه 1500 مگاهرتزی کار می‌کند. قیمت این کارت حدود 549 دلار برای مدل 512 مگابایتی و 499 دلار برای مدل 256 مگابایتی نقل شده است . (تصویر شماره 5)

تصویر شماره 5 : کارت گرافیک Radeon X1800 XT قوی ترین کارت ATI

کارت گرافیک دیگری که با این هسته عرضه می‌گردد Radeon X1800 XL نام دارد که تنها تفاوت آن با مدل XT در سرعت هسته 500 و حافظه 1000 مگاهرتزی و خنک کننده ساده‌تر آن می‌باشد . قیمت این کارت گرافیک 449 دلار اعلام شده که برای رقابت با Geforce 7800GT در نظر گرفته شده است.

کارت‌گرافیک‌های مبتنی بر پردازنده‌گرافیکی RV530

کارت گرافیک های این دسته برای بازار محصولات میان قیمت در نظر گرفته شده‌اند که در چهار مدل Radeon X1600 XT و Radeon X1600 Pro با حافظه 128 و 256 مگابایتی عرضه می‌گردند . سریع ترین کارت این رده XT X1600 (تصویر شماره 6) با سرعت هسته 590 و حافظه 1380 مگاهرتز می‌باشد که با قیمت 249 دلار وارد بازار خواهد شد. مشخصات سایر کارت‌گرافیک‌های دسته X1600 در جدول شماره (2) نشان داده شده‌اند

Graphics Card Models	خط لوله‌های پیکسل/راس	فرکانس حافظه/هسته	حافظه محلی	قیمت پیشنهادی
ATI Radeon X1600 XT	5 / 12	590 / 1380 MHz	256MB DDR3	US$249
ATI Radeon X1600 XT	5 / 12	590 / 1380 MHz	128MB DDR3	US$199
ATI Radeon X1600 PRO	5 / 12	500 / 780 MHz	256MB DDR3	US$199
ATI Radeon X1600 PRO	5 / 12	500 / 780 MHz	128MB DDR3	US$149

جدول شماره 2

تصویر شماره 6 : کارت گرافیک Radeon X1600XT

کارت‌گرافیک‌های مبتنی بر پردازنده گرافیکی RV515

کارت‌گرافیک‌های این دسته برای بازار محصولات ارزان‌قیمت در نظر گرفته شده‌اند. در جدول شماره (3) مشخصات و قیمت تخمینی آنها آورده شده است . ارزان ترین کارت گرافیک این دسته Radeon X1300 HyperMemory می‌باشد که همانند Geforce 6200 TurboCache بخشی از حافظه سیستم را به خود اختصاص می‌دهد.

Graphics Card Models	خط لوله‌های پیکسل/راس	فرکانس حافظه/هسته	حافظه محلی	قیمت پیشنهادی
ATI Radeon X1300 PRO	2 / 4	600 / 800 MHz	256MB DDR3	US$149
ATI Radeon X1300	2 / 4	450 / 500 MHz	256MB DDR	US$129
ATI Radeon X1300	2 / 4	450 / 500 MHz	128MB DDR	US$99
ATI Radeon X1300 HyperMemory	2 / 4	450 / 1000 MHz	32 یا 64 یا 128MB DDR3	~ US$79

سلطان کارت های گرافیکی Radeon X1800 یا Geforce 7800 ؟

پاسخ علمی دادن به این سوال مستلزم ارائه بنچمارک‌های مختلف از بازی‌ها و برنامه های محک‌زن است که در این مقاله نسبتا طولانی جایی برای آن باقی نمی‌ماند تا همین جا هم احتمالا دود از سر مبارک سردبیر بلند شده و اگه به ایشان بگم این مقاله رو دو شماره‌ای کنیم تا در شماره آینده هم از فضایل کارت‌گرافیک‌های خانواده «رادئون» سری 1000 مستفیض بشیم، حتما اخراجم خواهد کرد. علاوه بر این پاسخ دادن به این سوال با توجه به محصولاتی که NVIDIA پس از معرفی خانواده «رادئون» برای رقابت با اونها عرضه کرده چندان جالب نیست . این محصولات جدید چی هستند و چرا اینقدر موقعیت ATI را زیر سوال بردند که حاضر نیستیم با مقایسه ، نوآوری های این خانواده جدید رو زیر سوال ببریم؟

تصویر پردازنده گرافیکی G70

پاسخ NVIDIA به ضدحمله ATI

کارت‌گرافیک‌های جدیدی که ATI معرفی کرده به خوبی توانایی رقابت با کارت گرافیک های فعلی NVIDIA را دارا می‌باشند و در صورتی که NVIDIA به کارت گرافیک های فعلی خود بسنده می‌کرد، مسلما ATI می‌توانست سهم عمده‌ای از بازار را از آن خود کند به خصوص در بازار کارت‌گرافیک‌های میان قیمت جایی که Radeon X1600 در آن به خوبی ظاهر شده بود.

اولین پاسخ NVIDIA عبارت است از Geforce 7800GTX 512MB ، شاید در نظراول همه تصورکنند که G70 که از ابتدا 512 مگابایت حافظه محلی را پشتیبانی می‌کرد پس این چه ابتکاری هست که تاج سلطنت را بر سر NVIDIA محکم‌تر کرده؟ شاید اگر ما اسم این کارت را Geforce 7800 Ultra بگذاریم مشخص بشه که NVIDIA در این کارت گرافیک چه تحولی ایجاد کرده است. معمولا نسخه Ultra هر کارت گرافیک دارای حداکثر سرعت هسته و حافظه ممکن می‌باشد. بنابر این Geforce 7800GTX 512MB هم 256 مگابایت حافظه بیشتر نسبت به مدل‌های پیشین دارد و هم با سرعت هسته و حافظه بیشتری کار می‌کند. فرکانس هسته 550 مگاهرتز و فرکانس حافظه 1700 مگاهرتز در مقایسه با فرکانس هسته 430 و حافظه 1200 مگاهرتزی مدل 256 مگابایتی چنان افزایش کارایی را ایجاد کرده که در اکثر تست‌ها این کارت به عنوان بهترین کارت‌گرافیک موجود شناخته شده است.

پس از اینکه NVIDIA از بازار محصولات گران‌قیمت خود اطمینان پیدا کرد با Geforce 6800GS به رقابت با Radeon X1600 XT در بازار محصولات میان‌قیمت پرداخت. 6800GS از نظر کارایی میان دو کارت گرافیک 6800 و Geforce 6800GT قرار میگیرد که NVIDIA با پایین آوردن قیمت این کارت آن را تبدیل به گزینه ایده‌آلی با درنظر گرفتن ملاک «کارایی به قیمت» نموده است. این کارت گرافیک با فرکانس هسته 425 و حافظه 1000 مگاهرتز در واقع همان Geforce 6800 است که حالا با نام جدید و قیمت ایده‌آل تر جایگزین آن می‌گردد.

سال گذشته هنگامی که Geforce 6800 توسط NVIDIA معرفی گردید، تحلیل‌گران بر این باور بودند که پشتیبانی از سایه زن‌های نسخه 3 در این کارت گرافیک گران‌قیمت در آن زمان کاربرد چندانی ندارد و برای این کارت مزیتی به شمار نمی‌آید. اما این ویژگی برای NVIDIA یک برگ برنده بود چرا که با گذشت یکسال از عرضه این کارت‌گرافیک، نه تنها از رده خارج نشده بلکه آن را با نام جدیدی وارد بازار محصولات میان قیمت نموده و جایگاه خود را مستحکم تر ساخته است. علاوه بر این خبرگزاری‌ها خبرهای متعددی از یک کارت گرافیک دیگر به نام Geforce 6800XT نیز می‌دهند که با فرکانس هسته 320 و حافظه 700 مگاهرتزی عرضه خواهد شد تا جایگزین Geforce 6600GT گشته و این کارت را به رده های قیمتی پایین تر انتقال دهد.

این ها تمام پاسخ های NVIDIA به سری جدید کارت گرافیک های ATI نیستند. بی‌شک NVIDIA پس از معرفی این سری جدید جایگاه خود را خیلی سست احساس کرده است که پس از معرفی 7800GTX 512MB و 6800GS خبرهایی نیز از کارت جدیدی به نام Geforce 7800GS شنیده می‌شود . این کارت گرافیک با هسته G70 و فرکانس هسته 375 مگاهرتزی و حافظه 1000 مگاهرتزی به زودی برای جایگزینی با Geforce 6800GT عرضه خواهد شد.

سخن آخر

ATI با پردازنده‌های گرافیکی Radeon X1000 نشان داد که در سیر تحول فن‌آوری‌های این عرصه چیزی از رقیب خود NVIDIA کم ندارد. سری جدید فن‌آوری نوین و ابتکاری را به خدمت گرفته است از طرف دیگر تجربه نشان داده پردازنده‌های گرافیکی که فن‌آوری‌های ابتکاری به همراه دارند در بازار چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرند و این پردازنده‌ها در واقع بستری هستند برای تضمین موفقیت فروش پردازنده های نسل بعدی که فن‌آوری‌های نوین آنها را به ارث خواهند برد .

با در نظر گرفتن اقدامات اخیر NVIDIA کارت‌گرافیک‌های جدید ATI با شرایط فعلی، آینده پرفروشی را پیش رو نخواهند داشت اما فراموش نکنیم فن‌آوری که برای اولین بار در این سری به خدمت گرفته شد در آینده نزدیک ATI را مالک تاج سلطنت دنیای کارت‌های گرافیکی خواهد نمود . پردازنده‌گرافیکی آینده ATI با کد R580 به زودی عرضه خواهد شد و حدس زدن پاسخ NVIDIA به آن، بسیار دشوار می‌باشد چرا که NVIDIA از تمام پتانسیل محصولات خود برای رویایی با کارت گرافیک های «رادئون» سری 1000 بهره برده است.

بحث های بسیار زیاد و موضوعات متنوعی در رابطه با رادئون سری 1000 وجود دارد که در این مختصر با توجه به محدودیت چهارچوب مقالات نشریه، سعی کردم تا به بعد فن‌آوری و نوآوری های آنها بیشتر پرداخته شود چرا که ATI به زودی آرایش جنگی خود را تغییر خواهد داد و آنچه که از این سری کارت گرافیک‌ها به غیر از نام آنها باقی خواهند ماند، فن‌آوری‌های انقلابی است که نسل‌های بعدی آن را ارث خواهند برد.

 توضیح : این مقاله در ماهنامه کاربر شماره ۱۳ نیز  چاپ شده است لذا کلیه حقوق نشر و نشر الکترونیک آن مطعلق به نشریه کاربر می‌باشد

نسخه PDF این مقاله را میتوانید از لینک مقابل دریافت نمایید : PDF Version

از طرف : خانم سیده مهدیه مزین