اگر بخواهید عمل نسخه برداری را بر روی سیدیها انجام دهید، برای محاسبهی گنجایش دادههای قابل نوشتن بر روی سیدی باید از بایت، ثانیه و قطاع (سکتور) به صورت زیر استفاده کنید:
1- هر ثانیه شامل 75 قطاع است.
2- گنجایش هر قطاع 2048 یا 2352 بایت در نظر گرفته میشود. یعنی اگر بخواهید گنجایش نظری سیدیها را محاسبه کنید گنجایش هر قطاع 2352 بایت است. اما اگر بخواهید گنجایش واقعی سیدیها را محاسبه کنید گنجایش هر قطاع 2048 بایت است.
3- برای محاسبهی گنجایش سیدیها از فرمول زیر و تعریف فیزیکی آنها استفاده میشود:
گنجایش اسمی × گنجایش قطاع × قطاع در ثانیه = گنجایش سیدی
در این فرمول گنجایش اسمی برحسب ثانیه، و گنجایش قطاع برحسب بایت به کار میروند. همچنین به طوری که میدانید سیدیها دارای گنجایشهای اسمی 18 ، 21 ، 63 ، 74 و 80 دقیقهای هستند. بنابراین موقع استفاده از آنها لازم است در 60 ضرب شوند. برای مثال، گنجایش نظری و واقعی سیدی 80 دقیقهای عبارت است از:
بایت 846720000 = 80 × 60 × 2352 × 75 = گنجایش نظری
بایت 737280000 = 80 × 60 × 2048 × 75 = گنجایش واقعی
اما معمولاً گنجایش واقعی سیدیها به صورت تقریبی بیان میشود. برای مثال، گنجایش سیدیهای 74 دقیقهای را 650 مگابایت اعلام میکنند؛ زیرا در محاسبه به جای 2048 بایت یا 048/2 کیلوبایت از 2 کیلوبایت استفاده میشود. در این صورت خواهیم داشت:
کیلو بایت 666000 = 74 × 60 × 2 × 75 = گنجایش سیدی
مگابایت 650 ≈ 1024 ÷ 666000 = گنجایش سیدی
در ضمن باید توجه داشت فایلهایی که روی سیدی نوشته و ذخیره میشوند بیش از اندازهی خود ، فضای روی سیدی را اشغال میکنند؛
زیرا:
1- روی سیدی بخش منطقی یا واحد ذخیرهسازی وجود دارد. هر واحد ذخیرهسازی میتواند 512 بایت، یا 1024 بایت و یا 2048 بایت گنجایش داشته باشد. بنابراین هر قطاع در روی سیدی میتواند شامل 1 یا 2 یا 4 واحد ذخیرهسازی باشد.
2- فایل راهانداز دیسکگردان لیزری در داس و ویندوز دارای نام زیر است:
MSCDEX
این فایل توانایی خواندن بخشهای 2048 بایتی را دارد. برای همین لازم است فضای اشغال شده به وسیلهی هر فایل مضربی از 2048 باشد.
3- در نظامهای تحت استاندارد ایزو(ISO) ، فهرستها نیز به عنوان فایل در نظر گرفته میشود. این همان روشی است که در ویندوز و داس نیز به کار میرود.
4- براساس استانداردهای قالببندی یا فرمت فیزیکی سیدی در کتاب زرد، 2 ثاینهی آغازین هر سیدی غیرقابل استفاده است. در نتیجه حدود 300 کیلوبایت از گنجایش سیدی کم میشود، زیرا خواهیم داشت:
کیلوبایت 300 = 2ثانیه × 75 قطاع در ثانیه × 2 کیلوبایت
5- در استاندارد ایزو 9660، ساختار فایل ها به فضاهای موجود در جدول زیر نیاز دارند:
نام بخش |
حداقل نیاز به قطاع |
شاخهی ریشه (Root directory) |
1 |
جدول شاخهها (Table of directories) |
2 |
شاخص واحد فیزیکی (Volume Parameter) |
1 |
بخش پایانی (Leadout) |
1 |
کاربرد سیستمی (System application) |
16 |
به این ترتیب مقداری از فضای ذخیرهسازی سیدی، برای نگهداری دادههای دیگر صرف میشود. علاوه بر این در روی هر سیدی دو بخش زیر هم وجود دارد:
1- بخش آغازین: در این بخش دادههای لازم برای مدیریت سیدی، مانند اندازهی سیدی و فهرست محتوای سیدی قرار میگیرد. این بخش حدود 8789 کیلوبایت داده یا یک دقیقه صوت را اشغال میکند.
2- بخش پایانی: این بخش پایان یک برنامه یا یک مرحله از نوشتن را مشخص میکند. بنابراین داخل آن دادهای وجود ندارد. روی سیدی ممکن است بخشهای پایانی زیادی وجود داشته باشد. اولین بخش پایانی 13183 کیلوبایت داده یا 5/1 دقیقه صوت را اشغال میکند. بخشهای پایانی بعدی 4394 کیلوبایت داده یا نیم دقیقه صوت را به خود اختصاص میدهند.
سیدینویس یا لیزرنویس، گنجایش سیدی را از دو ثانیهی اول سیدی واقع در بخش آغازین میخواند، و آن را به نرمافزار سیدینویس ارسال میکند. برخی از سیدینویسها میتوانند این داده را نادیده گرفته و دادههای بیشتر از حد مجاز را تا داخل بخش پایانی بنویسند. این کار باعث میشود که:
1- برنامهی سیدینویس نتواند بخش پایانی را بنویسد؛
2- برنامهی سیدینویس بخش پایانی را ناقص بنویسد.
از آنجایی که در داخل بخش پایانی دادهای نوشته نمیشود این کار معمولاً اشکالی ایجاد نمیکند. با این وجود ممکن است گاهی خطای خواندن این نوع سیدیها روی دهد. اما در عوض گنجایش سیدی کمی بیشتر از گنجایش مشخص شده برای آن میشود. هر چند دیسکگردانهای لیزری با این گونه سیدیها مشکلی ندارند، ولی ممکن است در حالتهای خاص، خطای خواندن سیدی پیش بیاید. برای مثال، در سیدیهای صوتی ممکن است قطع و وصل صدا، و از کارافتادن کار دیسکگردان لیزری روی دهد، و به اصطلاح دیسکگردان و ویندوز قفل کنند. در سیدیهای دادهای، معمولاً پیغام خطا به نمایش درمیآید. یا این که اصلاً دیسکگردان لیزری نمیتواند سیدی را بخواند و آن را قبول نمیکند.
براساس آن چه که بیان شد میتوان گفت روی هر سیدی به طور استاندارد و متوسط 650 مگابایت داده یا 74 دقیقه صوت قرار میگیرد. اما میتوان حدود 5 درصد بیشتر از آنچه که بیان شد، داده روی سیدی ذخیره کرد. به این ترتیب گنجایش آن به 683 مگابایت داده یا 78 دقیقه صوت میرسد. اما اگر این کار را با سیدیهای 80 دقیقهای انجام دهید گنجایش آن به 726 مگابایت داده یا 83 دقیقه صوت میرسد. برای این کار لازم است که:
1- از برنامهی سیدینویسی استفاده کنید که توانایی انجام این کار را داشته باشد.
2- سیدینویس نیز توانایی پشتیبانی از نوشتن دادههای بیشتر را روی سیدی داشته باشد.
3- سرانجام این که چه مقدار داده میتوان روی یک سیدی خام نوشت بستگی به نوع و کیفیت سیدی خام دارد.
علاوه بر اینها لازم است توجه شود ضخامت استاندارد سیدیها 2/1 میلیمتر است. اما اغلب دیسکگردانهای لیزری میتوانند به راحتی سیدیها دارای ضخامت 1/1 تا 5/1 میلیمتر را نیز بخوانند. اما گاهی سیدیهای بینام و نشانی تولید میشود که ضخامت آنها 07/1 میلیمتر است. از آنجایی که این اندازه ضخامت، از ضخامت میانگین و استاندارد خیلی کمتر است، بسیاری از دیسکگردانهای لیزری نمیتوانند آنها را بخوانند. سازندگان دیسکگردان برای حل این مشکل، درصد خطای قابل شناسایی ضخامت را در دیسکگردانها افزایش دادهاند. به این ترتیب در دیسکگردانهای لیزری جدید کمتر این مشکل مشاهده میشود.